نگهداری و بازبینی دوره‌ای تجهیزات آتش‌نشانی
یکی از مهم‌ترین پایه‌های حفظ ایمنی در هر محیطی اطمینان از آمادگی کامل تجهیزات آتش نشانی است. این تجهیزات، که در لحظات بحران نقش بسیار پررنگی دارند، اگر به درستی نگهداری و بازبینی نشوند، ممکن است در لحظه عمل دچار نقص شده و عواقب جبران‌ناپذیری به بار آورند. مجموعه ایمنی نگهبان با تکیه بر دانش فنی روز و کادر مجرب خود، همواره در کنار شماست تا با ارائه خدمات بازرسی و سرویس‌های تخصصی، بالاترین سطح آمادگی را برای شما فراهم آورد. لذا در این مقاله یک راهنمای جامع و کاربردی برای نگهداری و بازبینی تمامی بخش‌های سیستم‌های اعلام و اطفای حریق در اختیار شما قرار داده‌ایم تا در زمان وقوع حریق بتوانید عملکرد مناسبی داشته باشید. پس تا انتها با ما همراه باشید.
چک‌لیست کامل بازرسی دوره‌ای کپسول‌های آتش‌نشانی
بازرسی چشمی و فیزیکی خاموش‌کننده‌ها، نخستین و ساده‌ترین گام برای حفظ آمادگی آن‌هاست. این بازرسی باید دست‌کم به‌صورت ماهانه انجام شود و مواردی همچون محل استقرار و دسترسی مورد بررسی قرار گیرد. چون قرارگیری کپسول در محل تعیین‌شده باید در معرض دید و عاری از هرگونه مانع دسترسی باشد و در زمان وقوع حریق بتوان به راحتی به کپسول دسترسی پیدا کرد. در مورد سلامت فیزیکی بدنه هم باید هرگونه نشانه خوردگی، زنگ‌زدگی، ضربه یا نشت مواد اطفاء حریق را در بدنه بررسی کنید و اگر این آسیب پیدا شد اقدام به تعمیر یا تعویض کپسول کنید.
وضعیت فشارسنج
در کپسول‌های دارای فشارسنج مانند پودر و گاز یا آب و گاز عقربه باید در منطقه سبز قرار داشته باشد. این درجه نشان میدهد کپسول کاملا آماده است و میتواند در شرایط بحرانی استفاده شود. سالم بودن ضامن و پلمپ تجهیزات آتش نشانی نیز نشان می‌دهند که کپسول پیش از این استفاده نشده و دستکاری نشده است. حتما شیر و شیلنگ کپسول را هم بررسی کنید تا سالم باشد. تاریخ بازرسی و شارژ نکته‌ی دیگری هست که باید حتما به برنامه زمانی منظم داشته باشد. به همین منظور از طریق برچسب یا کارت بازرسی میتوان آخرین تاریخ سرویس و شارژ را به‌وضوح پیدا کرد و برای بررسی بعدی برنامه ریزی کرد.
نگهداری صحیح خاموش‌کننده‌ها
نگهداری اصولی، عمر مفید خاموش‌کننده‌ها را به میزان چشمگیری افزایش داده و در زمان حادثه عملکرد موثرتری خواهند داشت. لذا کپسول‌ها باید دور از تابش مستقیم خورشید، رطوبت زیاد و مواد شیمیایی خورنده نگهداری شوند. همینطور تغییرات شدید دمایی میتواند بر فشار داخلی آنها تأثیر منفی بگذارد. پس باید در شرایط ایمن و هوای مناسب نگهداری شوند. از قرار دادن اشیا روی کپسول یا استفاده از آن به عنوان تکیه‌گاه باید به‌جد خودداری شود. چون کوچکترین آسیب به کپسول میتواند حوادث پیشبینی نشده‌ای را رقم بزند. همینطور کپسول‌های CO2 و هالوکربن که فشارسنج ندارند، باید به‌طور دوره‌ای وزن شوند تا افت جرم محتویات ناشی از نشت گاز مشخص شود، تا هم تعمیر و هم شارژ شوند. در کپسول‌های پودری برای جلوگیری از کلوخه‌شدن پودر و اطمینان از سیال‌بودن آن، توصیه میشود کپسول‌های پودری ماهانه به آرامی سر و ته شوند.
بازبینی ماهیانه و سالیانه سیستم‌های اعلام و اطفای حریق
بازبینی ماهیانه باید به صورت بازرسی چشمی و عملکردی ساده باشد. در این نوع بررسی باید مواردی همچون چراغ‌های نشانگر پنل برای عدم وجود هرگونه خطا یا آلارم غیرفعال و بازرسی بصری دتکتورهای دود و حرارت برای اطمینان از تمیزی و عدم وجود گردوغبار یا موانع و البته دسترسی آسان و سالم بودن ظاهر فیزیکی شستی‌ها مورد بررسی قرار گیرند.
اما در بازبینی سالیانه تست عملکردی کامل این کپسول‌ها انجام میشود و مواردی همچون عملکرد دتکتورها با استفاده از تجهیزات مخصوص برای تأیید ارسال سیگنال به پنل مورد بررسی قرار میگیرند. همینطور فعال‌سازی سیستم برای بررسی صدای آژیرها و نور فلاشرهای هشداردهنده نیز بررسی میشوند. مورد دیگری که در بررسی سالیانه انجام میشود تست سیستم اطفای خودکار است و پمپ‌ها، شیرآلات، اتصالات و تست دبی جریان تست و سرویس میشوند. توجه داشته باشید این موارد باید توسط متخصصین مجموعه ایمنی نگهبان انجام شود تا در صورت مشاهده هرگونه نقص به تشخیص و رفع شوند.
نکات ایمنی در نگهداری شیلنگ، جعبه و هوزریل آتش‌نشانی
جعبه‌ها و شیلنگ آتش نشانی فایرباکس‌ها از جمله تجهیزات آتش نشانی هستند که اغلب نادیده گرفته میشوند، در حالی که عملکرد صحیح آنها برای مهار حریق‌های کوچک تا متوسط بسیار مهم است. به همین خاطر باید با بازرسی فیزیکی جعبه و بدنه جعبه آتش‌نشانی باید از سالم بودن آن و اینکه بدون زنگ‌زدگی باشد اطمینان حاصل کنید. همینطور باید درب آن به راحتی باز شود و قفل و کلید آن سالم باشد. در مورد شیلنگ برزنتی نیز باید در حالت تاخورده و بدون گره یا پیچیدگی داخل فایرباکس قرار گیرد، همینطور از قرار دادن اجسام تیز یا سنگین روی آن جداً پرهیز شود. شیلنگ هوزریل هم باید به درستی روی قرقره جمع شده باشد و در مسیر آن پارگی یا آسیب دیدگی وجود نداشته باشد. نازل‌ها نیز باید عاری از هرگونه گرفتگی باشند و اتصالات شیلنگ نیز باید کاملاً سالم و بدون نشتی باشند. توجه داشته باشید شیلنگ آتش نشانی برزنتی باید سالیانه تحت تست فشار آب قرار گیرد تا از عدم وجود پارگی یا ضعف در بدنه اطمینان حاصل شود.
نکته مهم:
به هیچ عنوان از هوزریل یا شیلنگ آتش نشانی فایرباکس برای شست‌وشو یا مصارف غیرمرتبط استفاده نکنید. چون این تجهیزات باید در مواقع حساس استفاده شوند و اگر کاربرد دیگری از آنها داشته باشید، ممکن است در شرایط حساس نتوان از آنها استفاده کرد و اتفاقات ناگواری بیافتد.
روش‌های بررسی سلامت آژیر و شستی اعلام حریق
سیستم اعلام حریق وظیفه شناسایی و هشدار اولیه را بر عهده دارد و نقص در آن، زمان طلایی واکنش را از ما می‌گیرد. به همین خاطر باید به‌صورت دوره‌ای با مواد یا دستگاه‌های تست استاندارد مانند اسپری دود برای دتکتورهای دود یا هیتر برای دتکتورهای حرارتی آزمایش شوند تا حساسیت آنها تأیید شود. گردوغبار و آلودگی‌ها می‌توانند کارکرد دتکتور را مختل کنند. پس تمیزکاری تخصصی و کالیبراسیون سنسورها توسط افراد متخصص مجموعه ایمنی نگهبان میتواند عملکرد دقیق سنسورها را در حالت ایده‌آل حفظ کند.
اهمیت ثبت نتایج بازدیدهای دوره‌ای
مستندسازی دقیق، حلقه مفقوده در بسیاری از برنامه‌های نگهداری است. ثبت نتایج بازدیدها میتواند پشتوانه‌ای مهم برای مدیریت ریسک و ارتقای ایمنی این نوع تجهیزات باشد. چون ثبت تاریخ و نتایج هر بازرسی یا سرویس، یک سابقه تاریخی از عملکرد و وضعیت تجهیزات آتش نشانی فراهم می‌سازد و در مرحله بعدی متخصص میداند چه کاری باید انجام دهد. همچنین با ثبت جزئیات، میتوان روند خرابی‌ها، استهلاک قطعات و الگوهای نقص در یک نوع خاص از تجهیزات را ردیابی کرد و پیش از وقوع حادثه، برای تعویض یا تعمیر اقدام نمود. به همین منظور برای هر خاموش‌کننده یا سیستم اعلام حریق، یک کارت مخصوص در نظر گرفته میشود و بعد از هر بازرسی، توسط کارشناس مربوطه تاریخ زده و امضا میشود و در دوره‌ی بعدی کارشناس دقیقا میداند چه عملکردی باید از این سیستم انتظار داشته باشد.
برنامه زمان‌بندی پیشنهادی برای سرویس تجهیزات اطفای حریق
برنامه‌ریزی، هسته اصلی نگهداری پیشگیرانه است. پس ما در جدول زیر این برنامه زمان‌بندی را بر اساس استانداردها و تجارب عملیاتی پیشنهاد می‌کنیم.
نوع تجهیزات بازرسی چشمی توسط کاربر/نگهبان بازرسی فنی توسط کارشناس ایمنی نگهبان سرویس تخصصی / شارژ / تست هیدرواستاتیک
کپسول‌های آتش‌نشانی ماهانه ۶ ماهه سالیانه (شارژ) / ۳ تا ۶ ساله (تست هیدرو)
شیلنگ آتش نشانی، جعبه و هوزریل ماهانه سالیانه سالیانه (تست فشار شیلنگ برزنتی)
سیستم اعلام حریق (پنل، آژیر، شستی) روزانه (بررسی پنل) ۳ ماهه سالیانه (تست عملکردی دتکتورها و باتری)
نازل ها و اسپرینکلرها ماهانه (بررسی بصری) سالیانه ۵ تا ۱۰ ساله (تست و تعویض انتخابی)
اشتباهات رایج در نگهداری تجهیزات آتش‌نشانی
گاهی اوقات، خطاهای کوچک در نگهداری، کارایی کل سیستم را زیر سوال می‌برند. آگاهی از این اشتباهات میتواند ما را در حفظ آمادگی سیستم یاری کند. مثلا بسیاری از پرسنل، تنها یک نگاه سریع به کپسول می‌اندازند و از بررسی دقیق گیج فشار غافل میشوند. لذا آموزش مستمر پرسنل برای چک‌کردن دقیق گیج و گزارش فوری هرگونه انحراف میتواند عملکرد تجهیزات را افزایش دهد.
نگهداری نامناسب شیلنگ آتش نشانی مثل پیچ‌خوردگی یا قرار دادن در مجاورت مواد شیمیایی میتواند باعث فرسودگی زودرس آن میشود. لذا باید با نصب تابلوهای راهنما و نظارت بر نحوه جمع‌کردن شیلنگ را آموزش ببینید تا به درستی این شیلنگ حساس را جمع کنید. در حین عملیات ساختمانی یا تمیزکاری، دتکتورها با کاور پلاستیکی پوشانده میشوند و پس از اتمام کار برداشته نمی‌شوند. ولی باید با استفاده از چک‌لیست پایان کار و بازرسی نهایی توسط سرپرست ایمنی این کار انجام شود تا از صدمات جلوگیری شود.
آموزش پرسنل برای نگهداری اصولی از تجهیزات آتش‌نشانی
بدون نیروی انسانی ماهر و متعهد، هیچ سیستم ایمنی نمی‌تواند به‌تنهایی کار کند. پس پرسنل باید آموزش ببینند تا بتوانند بازرسی‌های روزانه و ماهانه ساده مانند چک کردن فشارسنج، پلمپ و دسترسی را انجام دهند. همینطور آموزش نحوه کار با کپسول‌ها، هوزریل‌ها و نازل ها، به پرسنل این امکان را میدهد که در لحظات اولیه، از گسترش آتش جلوگیری کنند. توجه داشته باشید آموزش فراتر از یک دستورالعمل است و یبشتر یک فرهنگ سازمانی است که در آن ایمنی یک ارزش مهم تلقی میشود.
