تاثیر رنگ لباس کار بر ایمنی کارکنان

رنگ لباس، مهمتر از جنبه‌های زیبایی‌شناختی است و بیشتر به مثابه یک علامت هشدار بصری عمل می‌کند. پس استفاده از رنگ‌هایی که در برابر پس‌زمینه محیط کار کنتراست بالایی ایجاد می‌کنند، باعث می‌شود تا پرسنل، چه در نور روز و چه در شرایط کم‌نور، به‌سرعت توسط همکاران، رانندگان ماشین‌آلات سنگین یا ناظران ایمنی، تشخیص داده شوند و از حوادث ناگوار جلوگیری شود. دید ناکافی یکی از دلایل اصلی تصادفات در محیط‌هایی با ترافیک ماشین‌آلات زیاد، انبارها و محل‌های ساخت‌وساز است. پس یک لباس کار صنعتی با رنگ مناسب، فاصله ادراکی بین فرد و خطر را افزایش می‌دهد و زمان لازم برای واکنش سریع را فراهم می‌آورد تا در عملیات‌های شبانه یا محیط‌های مه‌آلود و غبارآلود خطی جان کارگران را تهدید نکند.

انتخاب رنگ مناسب لباس کار

این انتخاب باید به گونه‌ای باشد که بیشتری دید در برابر محیط اطراف فرد فراهم شود. به عنوان مثال، در محیط‌هایی که رنگ غالب خاکستری یا سرمه‌ای است و ماشین‌آلات و سازه‌ها این رنگ را دارند، باید از رنگ‌هایی مانند نارنجی فسفری یا زرد روشن استفاده کرد تا بهترین تضاد را ایجاد کنند و فرد در این محیط دیده شود. جنبه روان‌شناختی رنگ‌ها نیز در محیط کار، تأثیر ظریفی بر رفتار و عملکرد کارکنان دارد. رنگ‌ها نه تنها بر دید ناظران تاثر گذار است، بلکه بر ذهنیت و تمرکز خود فرد نیز اثر می‌گذارد. مثلا رنگ آبی معمولاً با آرامش، اعتماد و کارایی مرتبط است. این رنگ می‌تواند حس ثبات را در کارکنان ایجاد کند و برای مشاغلی که نیاز به دقت و آرامش نسبی دارند مناسب است. رنگ قرمز نیز قوی‌ترین رنگ هشدار است و به‌سرعت جلب توجه می‌کند. اگرچه در خرید لباس کار برای عملیات‌های اضطراری مثل آتش‌نشانی یا تیم‌های نجات استفاده می‌شود، اما استفاده زیاد از آن می‌تواند منجر به اضطراب و افزایش سطح هوشیاری ناسالم در طولانی‌مدت شود.

رنگ‌های زرد و نارنجی فسفری نیز با هشدار و احتیاط پیوند خورده‌اند و به روانشناسی اضطرار پاسخ می‌دهند. پس مشاهده این رنگ‌ها به صورت ناخودآگاه، پیام توجه را به مغز منتقل می‌کند و تمرکز فرد را بر محیط اطراف افزایش می‌دهد. به این ترتیب استفاده هدفمند از روانشناسی رنگ‌ها، به بهبود تمرکز و واکنش سریع کارکنان کمک می‌کند و فضای کاری را به مکانی با سطح هوشیاری بالاتر تبدیل می‌نماید.

تاثیر رنگ‌های روشن و شبرنگ در پیشگیری از حوادث

برای پیشگیری مؤثر از سوانح، اصل دیده‌شدن باید همیشه در اولویت باشد. پس رنگ‌های با بازتابندگی بالا، مانند زرد و نارنجی فلورسنت، توانایی جذب و بازتاب نور در طیف وسیع‌تری را دارند. این ویژگی باعث می‌شود که حتی در زمان گرگ‌ومیش یا هوای ابری، درخشش بیشتری نسبت به رنگ‌های معمولی داشته باشند. ترکیب رنگ‌های فلورسنت با نوار شبرنگ، به‌ویژه برای کار در شب نیز یک راه‌حل فنی قدرتمند است. نوارهای شبرنگ نور تابیده‌شده را مستقیماً به سمت منبع بازتاب می‌دهند. همینطور نوارها، مشخصاً در لباس کار صنعتی مشاغل راه‌سازی، فرودگاه‌ها و کارخانجات بزرگ، نقش منجی را در تاریکی بازی می‌کنند، زیرا حضور کارکنان را در برابر چراغ خودروها یا ماشین‌آلات سنگین، به‌وضوح قابل مشاهده خواهد بود.

انتخاب رنگ لباس کار بر اساس نوع محیط و شدت خطر

در یک محیط پرخطر، هر ثانیه برای مداخله اهمیت دارد و رنگ لباس کار، عملاً به عنوان یک سیستم هشدار شخصی عمل می‌کند. فرض کنید در یک کارگاه بزرگ با سر و صدای زیاد و دید محدود، یک کارگر به دلیل خستگی یا بی‌احتیاطی، وارد محدوده خطرناک یک جرثقیل متحرک می‌شود. اگر لباس او رنگی کدر و مشابه محیط باشد، اپراتور جرثقیل در آن لحظه حیاتی، شاید او را نبیند. اما اگر همان کارگر، لباسی با رنگ زرد فسفری بر تن داشته باشد، مغز اپراتور به صورت ناخودآگاه، آن رنگ متمایز را به سرعت تشخیص داده و زمان کافی برای توقف یا کاهش سرعت جرثقیل فراهم می‌شود. این توانایی در دیده‌شدن فوری، دلیلی است بر اینکه رنگ لباس کار می‌تواند جان کارکنان را نجات دهد.

بهترین رنگ‌ها برای لباس کار در محیط‌های پرخطر

در محیط‌هایی که خطر برخورد با ماشین‌آلات، سقوط از ارتفاع، یا کار در نزدیکی ترافیک وجود دارد، انتخاب رنگ باید بر اساس استاندارد دید بالا صورت گیرد. بهترین رنگ‌ها در این دسته‌بندی، آنهایی هستند که بیشترین کنتراست و فلورسانس را ایجاد کنند. پس میتوان از رنگ نارنجی فسفری استفاده کرد که کنتراست فوق‌العاده‌ای در برابر اکثر پس‌زمینه‌های طبیعی مثل آبی آسمان، سبز درختان، خاکستری جاده دارد و به طور سنتی، قوی‌ترین نماد بصری هشدار و خطر است.

زرد لیمویی فسفری نیز در محیط‌های خاکی، تیره و همچنین در شرایط کم‌نور، دید بسیار عالی‌ای دارد و به‌طور گسترده در لباس کار صنعتی و ساخت‌وساز استفاده می‌شود. سبز فسفری هم اگرچه کمی کم‌تر از نارنجی و زرد رایج است، اما در برخی محیط‌های خاص مثلاً در کنار مواد قرمز رنگ یا در جنگل می‌تواند کنتراست بسیار خوبی ایجاد کند. اگر زمان خرید لباس کار ایمن در کنار این رنگ‌ها از نوارهای شبرنگ، استفاده شود، حداکثر ایمنی برای فرد فراهم خواهد شد که گاها جان او را میتواند نجات دهد.

کاهش سوانح و تصادفات کاری

اگر بتوان یک اصل ساده را در رابطه با کاهش تصادفات در نظر گرفت، آن اصل، تضاد رنگی حداکثری است. هرچه رنگ لباس کار از رنگ غالب محیط کاری متمایزتر باشد، احتمال دیده‌شدن و کاهش سوانح بیشتر خواهد بود.

در محیط‌های با ریسک بالا، رنگ‌های فلورسنت نه تنها به اپراتور ماشین‌آلات کمک می‌کنند تا فرد را ببیند، بلکه به خود کارمند نیز کمک می‌کنند تا مرزهای خود را بداند. پس رنگ متمایز لباس به فرد یادآوری می‌کند که او یک عنصر متحرک و در معرض دید است، که این خود باعث افزایش احتیاط می‌شود.

همچنین فرد این ذهنیت را دارد که به‌سرعت مکان‌یابی میشود. پس در صورت افتادن یا گیر افتادن، رنگ متمایز سرعت مکان‌یابی فرد حادثه‌دیده را توسط تیم ایمنی نگهبان یا همکاران افزایش می‌دهد. این اقدام، یک گام پیشرفته در حوزه ایمنی فعال محسوب می‌شود و بخش مهمی از مدیریت ریسک در هر سازمان با عملیات فیزیکی سنگین است. با در نظر گرفتن این نکات در خرید لباس کار و اجرای یک استاندارد رنگی سازمانی، می‌توانیم به طور مؤثری از کارکنان خود در برابر خطرات محیطی حفاظت کنیم.

استاندارد جهانی رنگ لباس کار

در سطح بین‌المللی، استفاده از رنگ‌ها و مواد با قابلیت دید بالا، تحت استاندارد‌هایی سختگیرانه نظیر EN ISO 20471 تدوین شده است. این استانداردها، صرفاً پیشنهاد نیستند، بلکه الزاماتی هستند که چگونگی و میزان استفاده از مواد فلورسنت و نوارهای شبرنگ را بر اساس کلاس‌های مختلف خطر مشخص می‌کنند. هدف از این الزامات، اطمینان از این است که هر فردی در شرایط نامطلوب نوری، از فاصله مناسبی قابل مشاهده باشد.

برای مثال، در محیط‌های جاده‌ای که سرعت وسایل نقلیه بالا است، لباسی با کلاس ۳ دید بالا مورد نیاز است که بیشترین سطح پوشش مواد فلورسنت و شبرنگ را فراهم می‌کند. این مورد نشان می‌دهد که صرفاً یک خرید لباس کار ساده کافی نیست و بیشتر باید اطمینان حاصل کرد که محصول خریداری شده، کاملاً با الزامات شغلی و استانداردهای بین‌المللی مطابقت دارد.

همچنین یک رنگ سازمانی برای یک واحد، حس تعلق و مسئولیت‌پذیری مشترک در قبال ایمنی را افزایش می‌دهد. پرسنل با دیدن همکاران با لباس مشابه، به صورت ناخودآگاه قوانین مشترک ایمنی را به یاد می‌آورند و از حدود کاری خود فراتر نمیروند. همینطور برای تسهیل بازرسی و نظارت نیز بهتری راهکار است. چون تفاوت‌های رنگی به سرپرستان و مدیران کمک می‌کند تا از راه دور، به‌سرعت بخش‌ها، تیم‌ها و حتی وضعیت آمادگی کارکنان را بررسی کنند که میتواند سرعت نظارت و زمان واکنش به رفتارهای پرخطر بیشتر کند.

تحمل شرایط آب و هوایی

در محیط‌های گرم استفاده از رنگ‌های روشن مانند سفید، زرد روشن یا آبی آسمانی بیشترین میزان نور خورشید و گرما را بازتاب می‌دهند و شرایط ایده‌آلی برای کارکنان ایجاد میکنند. پوشیدن لباس‌های روشن در محیط‌های گرم و در معرض تابش مستقیم خورشید، خطر گرمازدگی و خستگی ناشی از حرارت را کاهش می‌دهد. پس فردی که راحت‌تر باشد، هوشیاری بالاتری خواهد داشت و احتمال خطا کمتر می‌شود.

در محیط‌های سرد نیز رنگ‌های تیره مانند مشکی یا سرمه‌ای نور خورشید را جذب می‌کنند و به حفظ گرمای بدن کمک می‌کنند. این انتخاب برای کارگران در محیط‌های سرد، مانند سردخانه‌ها یا کار در فضای باز در فصول سرد، مناسب است. انتخاب رنگ‌هایی که با دمای محیط سازگارند و آسایش فیزیکی کارکنان را بهبود می‌بخشند تا تمرکز آن‌ها بر انجام ایمن وظایف تثبیت شود. 

سخن پایانی

طراحان لباس کار، امروزه با در نظر گرفتن تمام ملاحظات ایمنی، تلاش می‌کنند تا ترکیب رنگ‌ها را به شیوه‌ای مؤثر و کاربردی انجام دهند. این فرآیند اغلب شامل استفاده از یک رنگ پایه تیره مانند سورمه‌ای یا طوسی برای بخش‌هایی است که بیشتر در معرض آلودگی و سایش هستند. ترکیب رنگ باید به گونه‌ای باشد که ضمن حفظ اصول روانشناسی، حداکثر دید را فراهم آورد. این طراحی نه تنها ایمنی را بالا می‌برد، بلکه به دوام و ظاهر حرفه‌ای لباس نیز کمک می‌کند.