بررسی استاندارد های بین المللی کپسول آتشنشانی
NFPA 10 قواعد سختگیرانهای را برای انتخاب نوع کپسول بر اساس کلاس حریق محیط، مکانیابی مناسب و فاصلهگذاری صحیح تعیین میکند. هدف اصلی این استاندارد، دستیابی به این اطمینان است که در لحظه بروز حریق، فرد آموزشدیده بتواند به سرعت به کپسول دسترسی پیدا کرده و از آن به شیوهای مؤثر استفاده کند. همچنین این استاندارد الزامات نگهداری، بازرسی و سرویس دورهای را مشخص میکند که برای حفظ کارایی و ایمنی کپسولها بسیار مهم هستند. سازمان بینالمللی استانداردسازی ISO نیز به منظور ایجاد یک استاندارد جهانی به عنوان ISO 7165 را برای خاموشکنندههای قابل حمل تدوین کرده است که بر الزامات عملکردی، ساختاری و ایمنی کپسولها تمرکز دارد.
ISO 7165 معیارهایی را برای کارایی خاموشکنندگی، مقاومت بدنه در برابر فشار و خوردگی و ارگونومی استفاده تعیین میکند که کمک میکند تا حتی با وجود تفاوتهای منطقهای در مقررات نصب، کیفیت فنی و ایمنی کپسولها در سطح بینالمللی به یک سطح مشخص و قابل قبول برسد. برای تولیدکنندگان بینالمللی تجهیزات آتش نشانی، تبعیت از ISO 7165 یک گام اساسی برای ورود به بازارهای جهانی و تأیید کیفیت محصولاتشان محسوب میشود. این معیار، به ویژه برای خرید کپسول آتش نشانی در پروژههای بزرگ نیز بسیار مهم است.
استاندارد EN 3 برای خاموشکنندههای دستی
در قاره اروپا، استاندارد EN 3 به عنوان مرجع اصلی برای خاموشکنندههای آتش قابل حمل شناخته میشود. این استاندارد که توسط کمیته استانداردسازی اروپا (CEN) تدوین شده، نه تنها الزامات فنی و عملکردی را پوشش میدهد، بلکه شامل جزئیاتی در مورد نشانهگذاری، رنگ بدنه قرمز و طبقهبندی کارایی بر اساس تستهای آتش است.
EN 3 گویای این مووضع است که تمامی خاموشکنندههایی که در کشورهای عضو اتحادیه اروپا به فروش میرسند، از نظر کیفی و ایمنی با یکدیگر سازگار و همتراز باشند. یکی از نکات متمایز کننده EN 3، تعریف دقیق و یکپارچه آن از درجهبندی عملکرد خاموشکنندگی مانند 21A یا 113B است که مستقیماً به نتایج آزمونهای واقعی خاموشسازی آتشسوزیهای استاندارد مربوط میشود. این موضوع، فرایند انتخاب و خرید کپسول آتش نشانی را در کشورهای اروپایی بسیار شفاف و مبتنی بر شواهد میکند.
قوانین نصب و فاصلهگذاری کپسولها در ساختمان طبق استاندارد NFPA 10
کپسول نباید خیلی بالا نصب شود و دسترسی به آن باید آسان باشد، معمولاً برای کپسولهای سنگین، حداکثر ارتفاع تا بالای کپسول 1.07 متر و برای کپسولهای سبک، 1.52 متر از سطح زمین تعیین شده است. کپسول باید در مکانی با دید کامل نصب شود و مسیر دسترسی به آن مسدود نباشد. لذا توصیه میشود که کپسولها در مسیرهای خروجی، راهروها و نزدیکی درهای خروج اضطراری نصب شوند. فاصلهگذاری مهمترین قانون در استاندارد NFPA 10 است و باید بر اساس میزان خطر و نوع خاموشکننده تعیین شود. برای مثال، برای حریقهای کلاس A، حداکثر فاصله معمولاً 22.9 متر است. این فاصلهگذاری دقیق، اطمینان از پوششدهی کامل محیط را بالا میبرد.
بازرسیهای دورهای کپسول آتشنشانی
کپسول آتشنشانی، حتی اگر هرگز استفاده نشود، نیاز به نگهداری مستمر دارد تا از عملکرد صحیح آن در لحظه نیاز، اطمینان حاصل شود. پس باید بازرسیهای ماهانه انجام شود و مالک یا مسئول ساختمان باید این کار را انجام دهد. در این بازرسی باید مواردی مثل موقعیت صحیح و دسترسی آسان، وجود برچسبهای راهنما و سالم بودن پلمپ چک شوند. همینطور بررسی فشارسنج در ناحیه سبز و نداشتن آسیب فیزیکی مشهود مواردی دیگر از بازرسی ماهانه هسند. البته برای این کپسولها باید یک بازرسی سالانه هم در نظر گرفته شود. این بازرسی توسط توسط افراد متخصص مجموعه ایمنی نگهبان انجام میشود. در این بازرسی کپسول در صورت نیاز باز میشود و اجزای داخلی آن بررسی و تمیز میشوند. همچنین تاریخ سرویس و نگهداری روی پلاک یا برچسب سرویس ثبت میشود تا بازرس سال بعد بداند چه کارهایی انجام شده است.
انواع حریق (A, B, C, D, K) و تطبیق نوع خاموشکننده بر اساس استانداردهای مرجع
در هر محیطی کار میکنید باید تشخیص دهید در صورت آتش سوزی با کدام کلاس آتش مواجه خواهید شد. پس به کمک جدول زیر میتوانید استانداردهای بینالمللی، مواد خاموشکننده را مطابقت دهید.
|
کلاس حریق |
ماده سوختنی اصلی |
خاموشکننده اصلی توصیه شده (بر اساس استانداردهای NFPA/EN) |
|
A |
مواد جامد (چوب، کاغذ) |
آب، فوم، پودر شیمیایی معمولی (ABC) |
|
B |
مایعات قابل اشتعال (روغن، بنزین) |
فوم، پودر شیمیایی (BC یا ABC)، دی اکسید کربن (CO2) |
|
C |
تجهیزات الکتریکی (و گازها در EN) |
دی اکسید کربن (CO2)، پودر شیمیایی خشک (BC یا ABC) |
|
D |
فلزات قابل اشتعال (سدیم، تیتانیوم) |
پودرهای شیمیایی مخصوص (دارای مس، گرافیت یا سدیم کلرید) |
|
K/F |
روغنهای پخت و پز و چربیها |
مواد شیمیایی مرطوب (Wet Chemical) |
تفاوت بین استانداردهای آمریکایی، اروپایی و بینالمللی
اگرچه هدف نهایی تمامی این استانداردها یکسان است و در مورد حفاظت در برابر حریق در نظر گرفته شدهاند. اما در جزئیات اجرایی و تأکیدات، تفاوتهایی دارند که شناخت آنها برای فعالان حوزه ایمنی بسیار مهم است.
|
ویژگی |
NFPA 10 (آمریکا) |
EN 3 (اروپا) |
ISO 7165 (بینالمللی) |
|
تمرکز اصلی |
نصب، نگهداری و بازرسی میدانی |
الزامات فنی، ساخت و عملکرد (تستهای آتش) |
ساختار، عملکرد و ایمنی پایه |
|
الزام رنگ بدنه |
رنگ قرمز الزامی نیست؛ مهم رنگ نوار یا برچسب است. |
رنگ قرمز بدنه خاموشکننده الزامی است. |
انعطافپذیر، معمولاً قرمز |
|
کلاس حریق C |
مخصوص حریقهای الکتریکی |
مخصوص حریقهای گازی |
بر اساس مرجع منطقهای |
|
درجهبندی کارایی |
بر اساس امتیاز عددی و حرفی (مانند 4-A) |
بر اساس طول آتش خاموش شده (مانند 21A) |
یکنواختسازی تستهای عملکرد |
|
کاربرد |
عمدتاً در آمریکای شمالی و مناطقی با تأثیر ساختمانی آمریکا |
سراسر اتحادیه اروپا و مناطقی که استاندارد CE را پذیرفتهاند |
مبنایی برای استانداردهای ملی و منطقهای |
عدم رعایت استاندارد NFPA 10 و پیامد حقوقی، بیمهای
نادیده گرفتن استانداردهایی مانند NFPA 10، EN 3 یا ISO 7165، میتواند پیامدهای بسیار سنگینی برای هر سازمان یا مالک ساختمانی داشته باشد. اصلیترین پیامد، کاهش شدید سطح ایمنی است. اگر کپسول نامناسب انتخاب شده باشد، به درستی نصب نشده باشد یا به دلیل عدم سرویس، از کار افتاده باشد، در لحظه حریق کوچک، امکان مهار آن از بین میرود و حریق فرصت گسترش پیدا میکند. این امر، جان کارکنان و ساکنین را به خطر میاندازد و میتواند منجر به فاجعه شود.
پیامد حقوقی
در بسیاری از حوزههای قضایی، تبعیت از NFPA 10 یا مقررات منطقهای مانند EN 3 الزام قانونی است و در صورت بروز حریق و کشف نقص در تجهیزات آتش نشانی مثلاً سرویس نشدن یا نوع نامناسب کپسول، مالک یا مدیر ساختمان میتواند تحت پیگرد قانونی قرار گیرد و مسئولیت مستقیم خسارات جانی و مالی را بپذیرد. پس شرکتهای بیمه حریق که هنگام ارزیابی خسارت، به شدت بر رعایت استانداردها تأکید دارند، در صورت مشاهده عدم تبعیت مستند از مقررات، به ویژه در مورد نگهداری و تستهای هیدرواستاتیک، میتوانند از خدمات بیمهای چشمگیری کنند. در چنین شرایطی، مالک کسب و کار، هزینه کامل بازسازی و خسارات ناشی از وقفه در کار را متحمل خواهد شد و این موضوع، اهمیت خرید کپسول آتش نشانی و نگهداری آن را دوچندان میکند.
آموزش استفاده از خاموشکنندههای استاندارد
حتی بهترین تجهیزات آتش نشانی دنیا، بدون کاربر آگاه، بیاثر خواهند بود. استانداردهای بینالمللی نیز به اهمیت آموزش عملی کاربران تأکید میکنند. پس یک کپسول مطابق با NFPA 10 یا EN 3، زمانی ارزش واقعی خود را نشان میدهد که فردی با دانش کافی از آن استفاده کند. که باید آموزشهایی نظیر تشخیص سریع نوع آتش و کپسول مناسب را داشته باشد. همچنین باید بداند چه زمانی باید آتش را رها کند و اقدام به خروج ایمن انجام دهد. آموزش مداوم کارکنان و نصب علائم راهنمای واضح، بخش نهایی و کاملکننده هر سیستم اطفاء حریق است که میتواند امنیت همه افراد آن ساختمان را حفظ کند.
انتخاب صحیح فروشگاه کپسول آتشنشانی
موفقیت یک برنامه حفاظت در برابر حریق به منبع تأمین تجهیزات وابسته است و انتخاب یک تأمینکننده معتبر مثل مجموعه ایمنی نگهبان که دارای صلاحیت است، میتواند شرایط ایدهآلی برای حافظت از شما را داشته باشد. تأمینکنندگانی مثل مجموعه ایمنی نگهبان باید اصالت و تأییدیه محصول را داشته باشند. یعنی تضمین کنند که کپسولها دارای مهر تأیید نهادهای معتبر است و استانداردهایی مانند UL، FM، BSI تبعیت میکند. همینطور خدمات پس از فروش و شارژ کپسول را ارائه دهد. این خدمات تخصصی برای شارژ مجدد و سرویس دورهای باید مطابق با الزامات NFPA 10 ارائه شود. خرید کپسول آتش نشانی از یک مرکز تأیید شده مثل مجموعه ایمنی نگهبان، میتواند ایمنی بلندمدت و انطباق با مقررات جهانی را به ارمغات بیاورد. تنها با رعایت دقیق تمامی مراحل، از انتخاب و خرید کپسول آتش نشانی استاندارد تا نصب، سرویس و آموزش، میتوانیم اطمینان یابیم که در لحظه حساس، تجهیزات آتش نشانی ما به درستی عمل خواهند کرد.
سخن پایانی
استانداردهای بینالمللی کپسولهای آتشنشانی، مهمترین موارد برای حفاظت در برابر حریق در سطح جهان هستند. خواه این استاندارد NFPA 10 برای نحوه استفاده و نگهداری باشد، یا EN 3 و ISO 7165 برای الزامات فنی ساخت، هدف همواره ایجاد یک سطح از کیفیت و ایمنی قابل اعتماد است. برای هر سازمان، پذیرش کامل این استانداردها، نه تنها به نفع حفظ ایمنی پرسنل و داراییها است، بلکه به حفظ اعتبار و پایداری کسب و کار در مواجهه با خطرات نیز کمک شایانی میکند. پس توجه دقیق به جزئیات این مقررات و اجرای یک برنامه نگهداری مستمر، تنها راه تأمین یک سیستم حفاظتی مؤثر و کارآمد است.
